تعارض احکامتعارض احکام، تنافیِ مدلول دو یا چند دلیل فقهیِ متعلق به یک موضوع را می‌گویند. ۱ - تعریفتعارض احکام، به معنای تنافی میان دو یا چند حکم شرعی است که به یک موضوع تعلق گرفته است، مانند: تنافی میان حکم حرمت نماز جمعه در عصر غیبت و حکم وجوب نماز جمعه در عصر غیبت. ۲ - حکماز آنجا که احکام تکلیفی با یک دیگر متضاد هستند، تعلق دو حکم تکلیفی به یک موضوع از یک جهت محال است. گاهی تعارض میان احکام از نوع تعارض بدوی است، مانند: تنافی میان حکم اولی و ثانوی در یک موضوع؛ برای مثال، حکم اولی نوشیدن آب ، اباحه است، اما در هنگام اضطرار ، برای حفظ جان، حکم ثانوی آن وجوب خواهد شد و یا به واسطه تعلق نذر به آن، وجوب پیدا می‌کند. البته این تنافی میان احکام اولی و ثانوی از نوع تعارض بدوی می‌باشد، زیرا قابل جمع عرفی است و ادله ثانوی بر ادله اولی حکومت دارد. ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۱۱، برگرفته از مقاله «تعارض احکام». |